Nghề nuôi yến nở rộ nhưng lắm thăng trầm và Hướng dẫn cách lắp đặt trang thiết bị nhà yến đúng cách

Cách đây gần 30 năm, từ những ngôi nhà yến tự phát, cộng với việc tìm hiểu cách nuôi yến trong nhà của một số nước như Malaysia, Indonesia, những nhà yến đầu tiên đã mọc lên ở Việt Nam. Bắt đầu từ những vùng ven biển, nhưng nay, khi nghề nuôi yến trở thành “nghề bạc tỷ”
 thì hình như nơi nào cũng có nhà yến.

Từ Nam chí Bắc

Theo nhiều người có tuổi nghề cao thì cái nôi của nghề làm nhà dụ yến chính là Nhà hát Phan Rang (Ninh Thuận). Đầu tiên, người ta phát hiện có một số chim yến bay vào bên trong tòa nhà để làm tổ. Sau đó, người dân đã tìm hiểu rồi xây dựng nhà yến mô phỏng và dần hình thành nghề. Không ai bảo ai, nhiều người ở các vùng bờ biển tương tự cũng cất nhà với thiết kế giống hốc đá để dụ yến vào nuôi. Đỉnh điểm nhất là năm 2000, nhà yến được xây dựng lan rộng ra các tỉnh ven biển từ miền Trung Trung bộ đến Tây Nam bộ, lên cả Tây Nguyên… Tính đến năm 2016, một số vùng có sản lượng khá như: nhà yến tại Trảng Bom (Đồng Nai) thu hoạch trên 19.323 tổ/năm, Rạch Giá (Kiên Giang) thu hoạch 9.365 tổ/năm, Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) thu hoạch 16.117 tổ/năm, Phú Riềng (Bình Phước) thu hoạch 15.759 tổ/năm, nhà yến tại Khánh Hòa thu hoạch 17.947 tổ/năm. 

Cũng theo Hiệp hội Yến sào Việt Nam, tốc độ đầu tư nhà yến mới hiện nay là nhanh và thay đổi từng tháng, tăng từ 20-30% tùy theo mỗi địa phương. Dự báo, đến năm 2020, nghề yến nuôi trong nhà có thể sẽ có thêm 2.000 - 2.200 nhà yến mới, diện tích sàn xây dựng 700.000-1.000.000 m².Theo số liệu điều tra của Hiệp hội Yến sào Việt Nam, nếu tháng 6.2014, cả nước có 30 tỉnh, thành phố có hộ nuôi chim yến trong nhà với số lượng trên 2.610 nhà yến, thì đến tháng 3.2017, cả nước đã có 36 tỉnh, thành phố với số lượng nhà yến tăng gần gấp đôi, trên 5.060 nhà. Sản lượng thu hoạch yến tại Việt Nam cũng tăng nhanh qua các năm.

Kiếm bạc tỷ

Không phải ngẫu nhiên mà nghề nuôi yến ngày càng phát triển rầm rộ. Theo các nhà nghiên cứu, yến là loài động vật dễ nuôi, ít dịch bệnh… Điều kiện sinh cảnh lý tưởng cho yến sinh sống và phát triển bầy đàn là trong vùng có nhiều rừng (vườn) cây, có diện tích mặt nước lớn, có đồng lúa, bụi cây thấp và khí hậu nóng ẩm. Việt Nam có điều kiện tự nhiên rất thuận lợi, hội đủ các yếu tố cho chim yến phát triển. Nguyên tắc của nghề này là trong vùng phải có một loài yến cùng giống (Collocaloa) với Yến Hàng. Loài yến bụng trắng Collocalia esculenta ở Indonesia và Malaysia đáp ứng được tiêu chuẩn này. Yến bụng trắng thuộc nhóm yến đen bóng, không có âm dội (sóng âm phát ra để định vị vật thể). Giống này làm tổ bằng cỏ có ít nước bọt gắn kết. Chúng làm tổ trong các ngôi nhà với số lượng vài trăm con. Điều này đã quyến rũ Yến Hàng vào theo. Khi Yến Hàng làm tổ trong nhà thì người ta lấy trứng Yến Hàng cho Yến bụng trắng ấp. Kết quả là Yến Hàng tăng dần số lượng và thay thế cho Yến bụng trắng. Sau khi Yến Hàng đã có số lượng nhiều, người ta che dần các cửa sổ và cửa lớn làm cho ngôi nhà tối lại như hang yến. Yến bụng trắng không có âm dội nên phải ra ngoài, nhường nhà cho Yến Hàng.

 Ông Nguyễn Văn Minh (TPHCM), người có hơn 10 năm nuôi chim yến, hiện có 2 nhà nuôi chim yến ở Kiên Giang cho hay: “Gần 20 năm về trước, nghề nuôi chim yến trong nhà vẫn chưa nhiều người biết đến. Tôi đầu tư 1 tỷ đồng đầu tư xây một căn nhà yến khoảng 100m², nhưng làm nhiều cách nhưng vẫn không thể dụ được yến vào. Sau khi thất bại, tôi đã sang Malaysia - nơi nổi tiếng về nghề nuôi yến trong nhà, để học hỏi kinh nghiệm. Sau đó, tôi còn thuê kỹ sư Malaysia về hướng dẫn, mới có thể thành công. Hiện nay, trung bình một tháng tôi thu hoạch được gần 10kg yến sào thô”. Số người kiếm tiền tỷ nhờ nuôi yến trong nhà hiện không phải là ít. Sản phẩm yến sào thô, chưa làm sạch có giá dao động khoảng 18 - 24 triệu đồng/kg (tùy theo chất lượng).

Người nuôi chỉ cần bỏ tiền xây dựng nhà yến, tìm cách dụ được yến vào, giữ chân được yến là xem như thành công. Nuôi yến không tốn tiền thức ăn vì yến tự kiếm thức ăn, rồi về nhà yến làm tổ. Một năm yến làm tổ 2-3 lần, thường sau 3 tháng sinh con thì chim yến bỏ tổ cũ đi làm tổ mới. Nhà nuôi yến cũng không cần quá rộng, chỉ cần khoảng 50 - 100m2. Với chi phí đầu tư hiện nay, xây một nhà nuôi yến tốn khoảng 3 - 4triệu đồng/m2. Nếu dụ được yến bay vào thành công thì sau 2 năm là thu hoạch. Một nhà yến khoảng 100m2 có thể thu hoạch một tháng vài ký yến sào là chuyện thường.

Hên xui may rủi

  Nhưng trên thực tế, đây cũng không phải là nghề “dễ ăn”. Gặp chúng tôi, nhiều người nuôi yến cũng đã chia sẻ những câu chuyện dở khóc, dở cười. Dù có kinh nghiệm hướng dẫn và thậm chí xây dựng nhiều nhà yến ở khu vực miền Tây, nhưng đến nay anh Phan Hoàng Vân (Bến Tre) vẫn không thể nuôi thành công nhà yến cho riêng mình. Ông Trần Minh Hoàng có nhà nuôi yến Bình Phước cảnh báo: “Đừng thấy vậy mà tưởng ngon, vì chỉ khoảng 20% nhà nuôi chim yến đạt hiệu quả cao. Nhiều nhà, yến chỉ vào lác đác. Thậm chí, nhiều người mong muốn “đổi đời” nhanh chóng, đã chọn cách mua lại nhà yến nên đã trở thành “miếng mồi ngon” cho kẻ lừa đảo vì mua nhầm nhà mà yến không vào hoặc vào rất ít.Theo anh Vân, để yến vào nhà cần phải có nhiều thứ như kỹ thuật, thiết kế nhà phải có gió, ánh sáng, vệ sinh chuồng trại, địa điểm.

Tất cả các yếu tố đó quan trọng, nhưng cái cốt lõi là “lộc trời”. Nhiều nhà xây dựng đúng các tiêu chuẩn mà yến chỉ vào lác đác, thậm chí không vào. Một người từng thất bại sau khi xây dựng nhà nuôi chim yến ở Cần Giờ chia sẻ: “Năm 2010, thấy việc nuôi chim yến phát triển rầm rộ, tôi quyết định đầu tư nuôi yến. Người xây nhà yến cam kết chắc chắn 4 tháng yến sẽ vào nhà làm tổ. Yến vào thiệt nhưng được khoảng 3 tháng rồi bay đi, không làm tổ. Tôi thấy cũng có nhiều người xây nhà nuôi yến đúng theo kỹ thuật hướng dẫn, đến khi phát loa dụ thì yến bay… vào nhà kế bên”. Hiệp hội Yến sào Việt Nam cũng đưa ra các con số cho thấy chỉ có 7 - 10% nhà yến ở Việt Nam thành công ở mức rất tốt, 10 - 15% ở mức tốt, 15 - 20% đạt mức trung bình, 20 - 25% thuộc hàng hiệu quả và có đến 25-30% là không hiệu quả.

Nguyên nhân được xác định là Việt Nam đang trong thời kỳ phát triển tự phát nên cấu trúc nhà yến hầu hết chưa đạt, trong khi kỹ thuật vẫn còn ở bước bắt đầu. Theo Hiệp hội Yến sào Việt Nam, đến cuối năm 2017, đã có khoảng 41 tỉnh, thành nuôi chim yến với sản lượng ước tính đạt 40 tấn/năm. Nghề nuôi chim yến đã có từ cách đây hơn 20 năm, nhưng đến nay trừ một vài địa phương đã quy hoạch được vùng nuôi thì hầu hết các địa phương trên cả nước vẫn chưa có quy hoạch. Trong công tác quản lý, hiện chỉ có Thông tư 35 của Bộ NN&PTNT quy định tạm thời về quản lý nuôi chim yến.

Những rào cản

Trong khi đó, để chim yến có thể vào nhà làm tổ, người nuôi phải gắn thiết bị dụ yến, hóa chất. Loa phát thanh dụ chim yến đã ồn nhưng khi chim yến bay về làm tổ thì càng ồn hơn. Hệ lụy của nhà nuôi chim yến là vừa ồn, vừa ô nhiễm do phân yến. Do chưa có quy hoạch nên nhà yến đan cài trong khu dân cư, hầu như chưa được cấp phép. Nhiều người xin giấy phép xây dựng nhà ở nhưng kiểu dáng thiết kế là nhà nuôi yến. Cơ quan chức năng biết nhưng vẫn không thể nào kiểm tra, xử phạt, bởi người nuôi cho rằng chim yến là động vật hoang dã đã tự bay vào nhà làm tổ. TPHCM đã thí điểm 10 nhà nuôi chim yến ở huyện Cần Giờ để hướng đến quản lý, quy hoạch chim yến. Tuy nhiên, hiện nay khi số lượng nhà yến thực tế đã hơn 500 thì quy hoạch vẫn chưa có cụ thể. Không chỉ ở ngoại thành như xã Tam Thôn Hiệp (huyện Cần Giờ) - nơi có nhà nuôi yến đầu tiên và đang phát triển rất mạnh, mà ngay nhiều khu vực trung tâm như quận 5, quận 8,… cũng đã xuất hiện nhà nuôi yến. Một người dân (xin phép giấu tên) rầu rĩ kể: “Thời gian đầu chỉ có vài nhà nhưng nay đã tăng rất nhiều. Tiếng chim yến từ sáng cho đến tối.

Sống riết rồi cũng quen, nhưng nhà nuôi yến có mùi hôi của phân rất khó chịu”. Đó là chưa kể nhà nuôi chim yến rất dễ nhận biết với những lỗ trên tường, khiến cho cảnh quan đô thị trở nên “khập khiễng”, thiếu mỹ quan. Nhiều địa phương như Khánh Hòa, Ninh Thuận, Tiền Giang và mới gần đây nhất là tỉnh Phú Yên đã có quy hoạch vùng nuôi chim yến, mang đến sự ổn định cho người nuôi, người dân trong khu vực. Tại An Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu, người dân nuôi yến phải có trang trại, và không chuyển đổi công năng đất quy hoạch này. Quan trọng hơn, khi có vùng quy hoạch, người nuôi yến sẽ xây dựng được thương hiệu, Nhà nước thu được thuế, từ đó hướng đến xuất khẩu. Nhưng số lượng địa phương có quy hoạch chỉ đếm trên đầu ngón tay. Với tiềm năng của nghề nuôi yến, các ngành liên quan đã đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2020, cả nước sẽ có 10.000 ngôi nhà yến. Đến năm 2030, sản lượng yến sào xuất khẩu sẽ đạt hơn 100 tấn thành phẩm; giá trị kim ngạch xuất khẩu yến sào sẽ đạt 200 triệu USD/năm.

Nhà nước cũng đang dần quan tâm đến “nghề bạc tỷ” khi có nhiều chính sách cũng như đầu tư theo hướng phát triển vùng nuôi tập trung, đồng thời tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp chế biến các sản phẩm từ yến nhằm quảng bá thương hiệu Yến Việt. Thế nhưng, những người nuôi yến cho biết nỗi lo của họ là giá thành bấp bênh do thị trường quá hẹp. Ở trong nước, đa phần người sử dụng yến phải có mức thu nhập khá, nên số lượng không nhiều. Muốn vươn ra thị trường thế giới thì việc quảng bá thương hiệu Yến Việt gặp rào cản về chất lượng khi hàm lượng dinh dưỡng từ các yến sào nuôi trong nhà chưa đạt tối đa, sản phẩm từ yến chưa đa dạng, hiện chủ yếu chế biến thô. Cách chế biến, bảo quản yến còn mang tính thủ công sơ sài. Nghề nuôi yến phát triển mạnh nhưng chủ yếu mang tính tự phát, thiếu quy hoạch nên gặp khó khăn trong việc quản lý, thu gom phục vụ quá trình chế biến, sản xuất…

 Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia nhận định, chim yến là không phải vật nuôi mà chỉ loài tự nhiên hoang dã. Việc quy hoạch vùng nuôi khó khả thi vì sau thời gian nguồn thức ăn ngoài thiên nhiên hết thì chim yến sẽ di chuyển sang nơi khác. Bài toán đặt ra cho Yến Việt, quả thật, không dễ chút nào

Lắp đặt hệ thống giá tổ như thế nào ?

Để mang lại hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả kinh tế cho ngôi nhà yến thì vật liệu sử dụng và việc bố trí giá tổ sao cho khoa học, đảm bảo được những yêu cầu kỹ thuật là rất quan trọng. Gỗ làm giá tổ phải được xử lý bằng nhiều công đoạn khác nhau, đảm bảo độ mềm, không mùi để chim dễ dàng đeo bám, bên cạnh đó phải đảm bảo độ bền sử dụng lâu dài. Gỗ làm giá tổ được sử dụng là các loại gỗ không mùi, có độ mềm xốp, chịu ẩm tốt và sử dụng phổ biến hiện nay là gỗ dừa, gỗ bạch tùng, gỗ thông trắng… Kích thước mỗi thanh gỗ làm giá tổ 2 × 17 × 200 cm, 2 × 120× 200 cm. Khoảng cách lắp đặt các ô giá tổ tùy vào diện tích của từng nhà yến mà chia các ô giá tổ cho phù hợp. Khoảng cách chiều ngang ô thường 45 ÷ 50 cm, chiều dài dao động 90 ÷ 110 cm. Chiều dài của ô giá tổ được lắp đặt vuông góc với đường truyền của ánh sáng và phải làm sao cho giảm thiểu tối đa ánh sáng phản chiếu lên giá tổ. Phương pháp lắp đặt: Lắp đặt các thanh giá tổ theo thứ tự lắp đặt các thanh gỗ ốp tường trước, sau đó lắp đặt các thanh tạo ở giữa.

Các thanh gỗ ốp tường được lắp sát trần nhà và gắn chặt vào tường bằng tắc kê sắt. Các thanh gỗ được gắn với nhau và cố định lên sàn bê tông. – Đo toàn bộ chiều dài của ô cần lắp đặt. – Chọn những tấm gỗ có chiều dài phù hợp với kích thước của ô trần nhà. – Trước tiên đóng ốp 4 thanh giá tổ vào 4 dầm bê tông của nhà yến và dùng tắc kê sắt giữ cứng. – Chia các ô gỗ kích thước bản vẽ và dùng nhợ căng để đảm bảo yếu tố thẩm mỹ của giá tổ. – Lắp các thanh gỗ dọc theo chiều dài của nhà yến và dùng ke góc, tích kê sắt gia cố trần cho chắc chắn (từ 3 đến 4 con tùy theo chiều dài ô đóng giá tổ). Cứ như vậy đóng tiếp các thanh dọc tiếp theo. – Lắp các thanh gỗ ngang theo chiều ngang của nhà yến và dùng các ke góc gia cố vào những thanh dọc, tạo thành các ô hình chữ nhật theo thiết kế bản vẽ. – Tất cả các thanh giá tổ được lắp lên trần nhà đều vuông góc với sàn nhà và các mí nối phải khít với nhau. Giá tổ làm bằng lam bê tông:

Phương pháp này được một số nhà yến ở Việt Nam sử dụng chưa nhiều do quá trình thi công phức tạp và hiệu quả kinh tế không cao. Qua thực tế kiểm tra và đánh giá hiệu quả của lam bê tông thì không hiệu quả do một số nguyên nhân sau: Chất lượng yến sào chim làm trên lam bê tông không cao và chim phải mất nhiều thời gian, công sức để làm tổ; khi thu hoạch tổ thì một số tạp chất như xi măng, cát sẽ bám vào chân tổ; chim không thích sinh sống và làm tổ trên lam bê tông. Hiện nay, các nước không sử dụng lam bê tông. Ngoài ra, một số nhà yến còn sử dụng lam bằng đá tự nhiên gắn lên các vách của ngôi nhà yến để tổ chim làm có hình dáng giống với tổ chim yến đảo. Tùy vào điều kiện khí hậu từng vùng và kiểu thiết kế, xây dựng nhà yến mà người tư vấn sẽ tư vấn, lắp đặt sử dụng kích thước giá tổ cho phù hợp.

 Cách lắp đặt giá tổ trong nhà yến là một yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của căn nhà yến, lắp đặt theo chiều ngang tạo thành ô dài vuông góc với đường chim bay để tạo khoảng tối trên giá tổ cho chim dễ đậu bám. Trên giá tổ lắp đặt các tổ mô phỏng làm bằng nhựa để tạo cảm giác an toàn cho chim yến mới đến nhà yến và thu hút chim đang trong mùa sinh sản ở lại sử dụng tổ mô phỏng để đẻ và ấp trứng. Tổ mô phỏng thường được lắp đặt ở các góc của thanh giá tổ cách trần sàn 10 – 12 cm, tổ mô phỏng cũng có thể lắp ở các vị trí ở giữa các thanh giá.

  * Vật liệu gỗ làm giá tổ chim yến: Công ty đã sản xuất vật liệu gỗ với chất liệu, hình dạng, kích thước, màu sắc, mùi vị… phù hợp cho loài chim nhạy cảm này. Thanh gỗ giá tổ được xẻ rãnh để đảm bảo độ bám chim yến trong quá trình chim sinh sống và làm tổ.

  * Tổ mô phỏng: Tổ mô phỏng được gắn trên giá tổ trong nhà yến, tạo môi trường quen thuộc trong nhà yến, kích thích chim yến làm tổ. Yến sào mô phỏng với chất liệu, hình dạng, kích thước, màu sắc, mùi vị… dựa trên những tiêu chuẩn của tổ thật nhằm tạo môi trường sống phù hợp cho một “tổ ấm” của chim con. Trong nhà yến luôn được gắn hệ thống âm thanh ở trong và ngoài ngôi nhà để tạo tiếng chim theo tập tính sống, phù hợp với bản năng của chim yến, được tạo môi trường âm thanh như hang yến tự nhiên. Mỗi hệ thống loa sử dụng âm thanh tiếng gọi chim khác nhau và âm lượng khác nhau.

2. Lắp đặt thiết bị âm thanh

  Có ba loại loa sử dụng trong nhà yến: – Loa phóng ở ngoài (loa nóc): Loa này dùng để gọi chim yến về nhà yến, loa nóc có công suất lớn, có khả năng thu hút chim ở khoảng cách 1 ÷ 3 km. Công suất mỗi loa 20 W, 8 Ω. Lõi được cấu tạo bằng cuộn dây. Trên thị trường hiện nay loa nóc được thiết kế gồm nhiều loại: loa đơn hướng, loa ba hướng, loa năm hướng… Nhưng phổ biến và hiệu quả thì hiện nay chủ yếu sử dụng loa ba hướng và loa đơn hướng. Vị trí lắp đặt loa ở trên nóc chuồng cu hoặc nóc của mái nhà. Lắp đặt loa sao cho khi phát âm thanh thì âm thanh được phát đều hướng và không bị các vật cản xung quanh.

 – Loa lỗ và loa dẫn thông tầng: Loa này dùng để dẫn chim vào nhà yến và dẫn chim vào các phòng, các tầng trong nhà yến. Công suất loa tối đa 150 – 300 W.

 + Vị trí lắp đặt loa lỗ ở các lỗ chim bay ra vào nhà yến, mỗi lỗ được gắn 02 loa bên cạnh lỗ chim bay ra vào.

 + Loa dẫn thông tầng được lắp đặt ở khu vực thông tầng, khu vực hành lang dẫn vào các phòng trong nhà yến.

 – Loa trong nhà: Loa trong nhà dùng để tạo môi trường phù hợp cho chim ở lại và giúp kích thích chim làm tổ ở những vị trí nhất định trong nhà yến. Loa trong nhà được bố trí ở các góc của giá tổ và các góc tường, trung bình 100 m² bố trí khoảng 70 loa.

  * Âm thanh phức hợp SS dẫn dụ chim yến Âm thanh phức hợp SS dẫn dụ chim yến được cán các bộ kỹ thuật Công ty Yến sào Khánh Hòa nghiên cứu, thu thập trong cả vòng đời của chim yến tự nhiên để phục vụ cho công tác nuôi nhân tạo, dẫn dụ và di đàn chim yến. Âm thanh góp phần nâng cao tính gần gũi của môi trường sống mới, phù hợp với đặc điểm sinh học của chim yến. Trong quy trình kỹ thuật công nghệ nuôi chim yến ở mỗi giai đoạn khác nhau sẽ sử dụng âm thanh khác nhau để tạo hiệu quả tối ưu.

  * Máy phát âm thanh thanh đa năng Có nhiều chức năng quan trọng trong việc dẫn dụ chim yến về nhà sinh sống.

 – Âm thanh bên ngoài: dẫn dụ chim bên ngoài về ngay vị trí nhà yến.

 – Âm thanh lỗ: dẫn dụ chim xác định chính xác đường vào bên trong các phòng của nhà yến.

 – Âm thanh bên trong: dẫn dụ chim yến về sinh sống cố định ở tất cả các vị trí trong nhà yến và phát triển bầy đàn. Ngoài ra còn có các chức năng quan trọng khác:

 – Cài đặt thời gian tự động tắt, mở âm thanh trong ngày.

 – Cài đặt tự động thời gian phun sương tạo độ ẩm bên trong và bên ngoài nhà yến.

 – Mát phát âm thanh được lắp đặt bên ngoài nhà yến (phòng kỹ thuật) và đảm bảo được độ thông thoáng nhất định nhằm bảo quản tốt cho hệ thống phát âm thanh.

  * Bộ điều khiển tự động

 – Được lắp đặt trong phòng kỹ thuật cùng với máy phát âm thanh.

 – Công dụng:

 + Cài đặt thời gian tự động tắt, mở cho máy phát âm thanh.

 + Cài đặt thời gian tự động tắt, mở cho hệ thống máy phun sương và máy có chế độ cài dự trù, tránh trường hợp bộ điều khiển không hoạt động khi cúp điện.

  * Loa chuyên dụng bên trong nhà yến

 – Lắp đặt vào các góc, trong các ô của giá tổ để phân tán âm thanh đều khắp trong các phòng nhà yến, nhằm tạo ra một bầy đàn lớn chim yến sinh sống bên trong.

 – Loa bên trong vào các góc, trong các ô của giá tổ để phân tác âm thanh đều khắp các phòng nhà yến, nhằm tạo ra một bầy đàn lớn chim yến sinh sống bên trong.

 – Lắp đặt phù hợp vị trí hướng lỗ ra vào nhà yến, tạo ra âm thanh thực thu hút chim yến vào các lỗ đã được lắp loa dẫn.

 – Loa lỗ được lắp đặt cùng với dây dẫn từ máy phát âm thanh vào các loa lỗ của nhà yến.

  * Loa siêu công suất bên ngoài nhà yến

 – Loa được lắp trên nóc chuồng cu của nhà yến.

 – Các hướng của loa phải được lắp đặt cùng với hướng chim bay đi, về trong khu vực kiếm ăn hàng ngày của chim.

 – Loa nóc được lắp đặt cùng với dây dẫn từ máy phát âm thanh vào các loa trên nóc nhà yến.

3. Lắp đặt thiết bị phun sương tạo độ ẩm

Hệ thống phun sương tạo ẩm và bổ sung nguồn nước rất cần cho đời sống hàng ngày của chim. Hệ thống phun sương tạo những hạt sương như những con mồi để dẫn dụ chim yến tới vào lúc chim đi kiếm ăn về. Có hai hệ thống:

 – Hệ thống phun sương trong nhà để tạo độ ẩm thích hợp và làm giảm nhiệt độ bên trong nhà. Hệ thống phun sương trong nhà được lắp đặt ở tường, vị trí lắp đặt dây phun sương cách nền nhà 1 ÷ 1,2 m, dây phun sương có kích thước đường kính 8 mm hoặc 10 mm. Sử dụng béc 1 lỗ và khoảng cách các béc là 2 ÷ 3 m tùy theo kích thước nhà. Hiện nay, ở một số nhà yến sử dụng tạo ẩm bằng máy phun hơi khói tạo ra những hạt nước mịn dạng khói cung cấp độ ẩm cho nhà yến. Máy phun khói hơi nước có ưu điểm cung cấp độ ẩm nhanh và đều trong nhà yến, không phát ra tiếng ồn, ít phải vệ sinh hệ thống.

 – Hệ thống phun sương ngoài ở trên mái nhà yến để làm giảm nhiệt độ trên mái và tạo hạt sương cho chim để tắm, thu hút chim về đảo lượn.

4. Lắp đặt thiết bị ổn định nhiệt độ bên trong nhà yến

Hệ thống tạo nhiệt được sử dụng đối với những ngôi nhà yến ở những khu vực có nhiệt độ môi trường thấp vào mùa đông gồm các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung bộ. Đây là điều kiện khác biệt so với kỹ thuật nuôi chim yến ở Nam Trung bộ, Nam bộ và các nước trong khu vực. Hệ thống tạo nhiệt gồm bộ điều khiển tự động có chức năng dò nhiệt và bộ gia nhiệt. Bộ gia nhiệt được lắp đặt, bố trí trong các phòng nuôi chim yến theo nguyên lý đối lưu nhiệt. Hệ thống tạo nhiệt trong quá trình hoạt động phải kết hợp với hệ thống tạo ẩm trong nhà để đảm bảo độ ẩm của ngôi nhà yến vì trong quá trình gia nhiệt thì độ ẩm sẽ giảm xuống.

Mặt khác, trong quá trình hoạt động hệ thống tạo nhiệt cần phải đóng hệ thống thông gió. Hệ thống thông gió đối với các nhà yến ở khu vực này được thiết kế có cửa (nắp) để đóng lại vào mùa đông. Hệ thống tạo nhiệt đã được Công ty Yến sào Khánh Hòa nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong các ngôi nhà yến cũng như trong nhà ấp nuôi nhân tạo chim yến đạt hiệu quả cao.

5. Sử dụng các hợp chất chuyên dụng tạo mùi bầy đàn chim yến

Hợp chất tạo mùi là hợp chất đã được phối trộn theo quy trình, bí quyết công nghệ của Công ty Yến sào Khánh Hòa. Sau khi nhà yến đã tiến hành lắp đặt trang thiết bị cần được xử lý mùi nhà yến và tạo mùi cho nhà yến mới để dẫn dụ chim yến về sinh sống và làm tổ. Các tính năng của các hợp chất, dung dịch dẫn dụ, theo từng thời điểm có tác dụng đặc trưng khác nhau. Nhà yến sau khi xây dựng xong cần vệ sinh sạch sẽ và xử lý các mùi xi măng bằng dung dịch SL1 và hợp chất SR. Đây là dung dịch được sử dụng chuyên dùng cho những ngôi nhà yến mới xây. SL1 có tính năng khử mùi và mùi tạp chất. Hỗn hợp SR được làm hoàn toàn từ nguyên liệu là hữu cơ thiên nhiên an toàn tuyệt đối với môi trường và có công dụng khử mùi nhà yến cũng như tạo mùi hang yến tự nhiên. Quá trình tạo mùi cho nhà yến sẽ được kết hợp giữa dung dịch dẫn dụ SL2, SL3 và hỗn hợp SP. Tạo mùi nhà yến được duy trì thường xuyên định kỳ 02 lần/tháng trong 3 tháng đầu tiên khi nhà yến đi vào hoạt động và 01 lần/tháng trong thời gian sau 03 tháng đến lúc chim về sinh sống ổn định.

 Sau khi nhà yến đã có chim sinh sống ổn định và làm tổ, ngoài các dung dịch dẫn dụ SL2, SL3, hỗn hợp SP, nhà yến cần được xử lý thêm dung dịch SL4. SL4 có chức năng kích thích chim vào sinh sống và làm tổ. Dung dịch SL 4 được nghiên cứu và sản xuất từ tổ chim yến (yến sào) kết hợp các hợp chất kích thích sự ghép đôi của chim yến, tạo cho quần đàn chim yến phát triển ổn định trong ngôi nhà yến. Cách sử dụng các loại dung dịch và hợp chất dẫn dụ:

 Xử lý mùi tại các khu vực cần thiết trong ngôi nhà yến ở những nơi chim chưa ở, hay tại các vị trí cần thiết như chuồng cu và các góc trong nhà yến. – Xử lý dung dịch SR nếu thấy nhà yến đó vẫn còn mùi nhà mới, xử lý bằng cách rải đều giữa các phòng trong nhà yến thành hàng dài và lớn.

 – Xử lý bột SP (bột SP rải dọc tường và cách tường 40 cm) rải tại các khu vực chưa có chim ở hoặc những nơi đặc biệt như chuồng cu.

 – SP có màu đen và bột mịn, có mùi nồng nặc đặc trưng. Đây là mùi đặc trưng tự nhiên không thể thay thế, làm cho nhà yến mới giống như nhà yến cũ lâu đời, là dấu hiệu cho chim mới về biết đây là nơi quần đàn của chúng sinh sống, hoàn toàn yên tâm trú ở lâu dài.

 – Xử lý dung dịch dạng nước: Bằng cách dùng hệ thống phun, bình phun hoặc máy phun dạng xách tay dễ dàng xung quanh tường nhà, cách trần 150 cm, phun rải đều xuống mặt sàn.

 + SL1: Xử lý SL1 trong quá trình xây dựng nhà yến (khi tô tường xong) để khử mùi tạp chất trong nhà yến. SL1 là một dung dịch khử mùi xi măng, tạp chất, không phải dung dịch để tạo mùi dẫn dụ chim yến. Liều lượng khi sử dụng SL1 như sau:

 – Diện tích: 100 m² sử dụng 5 lít đậm đặc pha loãng và xử lý cho đến khi hết mùi tạp chất trong nhà yến.

 – Xử lý trong 3 tháng đầu tiên. Mỗi tháng xử lý 4 lần.

 + SL2: Có công dụng dẫn dụ chim yến ở lại ngôi nhà yến và thu hút gia tăng quần đàn chim yến.

 – Diện tích: 100 m² sử dụng 20 lít cho mỗi lần xử lý và 2 lần/tháng.

 – Xử lý cho đến khi chim ở lại.

 + SL3: Mùi của dung dịch mang yếu tố đặc trưng. Mức độ lưu mùi của dung dịch lâu hơn khi được phun trực tiếp lên tường nhà yến. Sử dụng dung dịch này khi nhà yến bắt đầu có chim ở lại sinh sống. – Diện tích: 100 m² sử dụng 20 lít cho mỗi lần xử lý và 1 lần/tháng.

 – Xử lý cho đến khi chim ở lại ổ định.

 + SL4: Sử dụng khi đã có chim ở ổn định và có tổ. Vì khi đó mùi của SL4 mới có tác dụng mạnh khi tiếp xúc trực tiếp vào lượng phân có sẵn trong nhà yến và kích thích chim yến làm tổ, sinh sản.

 – Diện tích: 100 m² sử dụng 20 lít cho mỗi lần xử lý và 1 lần/tháng.

 – Xử lý cho đến khi có quần đàn phát triển, chim yến sinh sống và làm tổ trong nhà ổn định.